Pro­gram ITER, ko­rzy­sta­ja­cy z nie­sa­mo­wi­tej wy­daj­no­ści ener­ge­tycz­nej he­lu-3, ja­ko je­den z naj­więk­szych pro­jektów na­uko­wych w hi­sto­rii świa­ta, na­ra­żo­ny jest na nie­ustan­ną fa­lę kry­ty­ki, ale i na­pły­wa­ją­ce licz­nie po­zy­tyw­ne opi­nie i wspar­cie. O tym, cze­go do­ty­czą za­rzu­ty i na czym sku­pia­ją się po­chwa­ły, do­wie­cie się z ni­niej­sze­go ar­ty­ku­łu. Przy­go­to­wa­łem go na pod­sta­wie licz­nych ar­ty­ku­łów po­ru­sza­ją­cych te­ma­ty­kę he­lu-3 i ener­ge­ty­ki, któ­re do­stęp­ne są sze­ro­kiej pu­blicz­no­ści w in­ter­ne­cie. Ce­lo­wo przy­wo­łu­ję ta­kie ar­gu­men­ty, gdyż chciał­bym sku­pić się na tych kwe­stiach, któ­re mo­gą być in­te­re­su­ją­ce dla zwy­kłe­go „zja­da­cza chle­ba” za­in­te­re­so­wa­ne­go po­dob­ną te­ma­ty­ką. Z do­świad­cze­nia wiem, że mo­gą stać się in­spi­ra­cją do roz­my­ślań nad przy­szło­ścią świa­to­wej ener­ge­ty­ki oraz re­flek­sji nad al­ter­na­tyw­ny­mi źró­dła­mi ener­gii. Za­pra­szam do lek­tu­ry po­niż­sze­go wpi­su: )

Wa­dy pro­jek­tu ITER

Wśród naj­więk­szych wad pro­jek­tu wy­mie­nia się kosz­ty fi­nan­so­we. Bu­do­wa re­ak­to­ra, jak i przy­go­to­wa­nie ca­ło­ści pro­gra­mu wy­ma­ga nie­ustan­nych ko­rekt bu­dże­tu, z cze­go naj­więk­szą by­ło przy­ję­cie w 2013 ro­ku Re­zo­lu­cji Par­la­men­tu Eu­ro­pej­skie­go za­pew­nia­ją­cej do­dat­ko­we środ­ki fi­nan­so­we. Unia Eu­ro­pej­ska bo­wiem ja­ko głów­na stro­na wy­ko­naw­cza pro­jek­tu zo­bo­wią­za­na jest do naj­więk­sze­go za­an­ga­żo­wa­nia fi­nan­so­wego. Bu­dżet bu­do­wy, we­dług publicz­nie do­stęp­nych in­for­ma­cji prze­kro­czył już 5,5 mi­liar­dów eu­ro. Jed­nak sza­co­wa­ny koszt ca­ło­ści obli­cza się na­wet na 20 mi­liar­dów eu­ro.

Kto sko­rzy­sta na pro­jek­cie ITER?

Pro­jekt ITER to tak­że szan­sa dla roz­wo­ju firm czy instytucji z wie­lu ga­łę­zi na­uki i prze­my­słu. Naj­więk­szy udział w roz­wo­ju pro­gra­mu bę­dą mia­ły ta­kie ty­py branż jak: bu­dow­la­na, ener­ge­tycz­na, me­ta­lo­wa, in­ży­nie­ria ma­te­ria­ło­wa, IT, au­to­ma­ty­ka. Bę­dą one od­po­wie­dzial­ne za mię­dzy in­ny­mi: mon­taż, in­sta­la­cje, lo­kal­ne za­ple­cze in­fra­struk­tu­ral­ne, za­ple­cze au­to­ma­ty­ki i dia­gno­sty­ki.

Pol­ski wkład w pro­jekt ITER

Uprzy­wi­le­jo­wa­ny­mi za­pew­ne mo­gą czuć się przede wszyst­kim na­ukow­cy, zwłasz­cza spe­cja­li­ści z dzie­dzin ści­słych: fi­zy­ki, che­mii, ma­te­ma­ty­ki. Ba­da­cze z kra­jów Eu­ro­pej­skiej Wspól­no­ty Ato­mo­wej (EURATOM) ma­ją moż­li­wość współ­pra­co­wa­nia mię­dzy so­bą a tak­że ry­wa­li­za­cji o gran­ty, sty­pen­dia, prze­tar­gi. Po­wo­ła­na zo­sta­ła spe­cjal­na ko­mi­sja w ra­mach in­sty­tu­cji Fu­sion For Ener­gy (F4E), któ­rej za­da­niem jest ko­or­dy­na­cja przed­się­wzięć ba­daw­czych nad spo­so­bem uzy­ski­wa­nia ener­gii w wy­ni­ki fu­zji z udzia­łem izo­to­pu he­lu-3.

Ja­ko god­ną po­chwa­ły cie­ka­wost­kę moż­na wy­mie­nić za­an­ga­żo­wa­nie pol­skiej fir­my SMT So­ftwa­re w ob­słu­gę in­for­ma­tycz­ną ośrod­ka, czy pra­ce pol­skich na­ukow­ców nad ka­me­rą po­mia­ro­wą naj­mniej­szych czą­stek neu­tro­nów emi­to­wa­nych z pla­zmy ITER-a. Wy­mie­nio­na tu ostat­nia ak­tyw­ność pro­wa­dzo­na jest przez ze­spół spe­cja­li­stów z In­sty­tu­tu Fi­zy­ki Pla­zmy i La­se­ro­wej Mi­kro­syn­te­zy w War­sza­wie oraz In­sty­tut Fi­zy­ki Ją­dro­wej w Kra­ko­wie.